27-28 października
godz. 18.00
WITKACY – KONTREFEKT ARTYSTYCZNY
Muzeum Narodowe, ul. Toruńska 1, boczne wejście od ul. Okopowej
UWAGA: ILOŚĆ MIEJSC OGRANICZONA
Prosimy o dokonywanie rezerwacji: dkf@ug.gda.pl
W ramach programu będziemy prezentować sylwetki znanych artystów, filmy dokumentalne, reportaże, animacje, sztukę filmową, produkcje fabularne – zwłaszcza filmy o szczególnym walorze artystycznym. Formuła projektu odbiegać będzie od innych inicjatyw tego rodzaju, bowiem wzbogacona zostanie szeregiem towarzyszących działań paraartystycznych, powiązanych tematycznie z prezentacjami filmowymi. Będą to między innymi konkursy plastyczne, performance, występy zespołów muzycznych i teatralnych. W celu dotarcia do jak najszerszego grona odbiorców projekcje wzbogacone zostaną także o część prelekcyjno – dyskusyjną prowadzoną przez zaproszonych gości: filmoznawców, historyków sztuki, krytyków.
Pokazy filmowe odbywać się będą w regularnych cyklach w sali kinowej Muzeum Narodowego. Innowacja polegająca na przeniesieniu działań związanych z projektem „Camera Obscura” w przestrzeń muzealną pozwoli w sposób bardziej wyrazisty dostrzec powiązania łączące sztukę i film.
Działalność „Camera Obscura” otworzy pokaz filmów 27-28 października będący nawiązaniem do prezentowanej i zakończonej niedawno w Muzeum Narodowym w Gdańsku wystawy portretów i rysunków Stanisława Ignacego Witkiewicza zorganizowanej w ramach obchodów 120 rocznicy urodzin artysty. W tym roku będą miały miejsce również prezentacje dotyczące historii polskiego jazzu (24-25 listopada) oraz kierunku ekspresjonistycznego w sztuce i kinie (15-16 grudnia).
W przyszłorocznym programie znajdą się między innymi filmowe nawiązania do dwóch największych wystaw prezentowanych w Muzeum Narodowym – „Lekcja paryska. Impresjonizm i Postimpresjonizm” oraz „Transalpinum. Od Giorgiona i Dürera do Tycjana i Rubensa”. Pokazy filmowe dotyczyć będą zarówno postaci wielkich twórców, takich jak Monet, Renoir, Van Gogh, Carravaggio czy Rembrandt, ich dzieł oraz stylów i kierunków w sztuce przez nich reprezentowanych.
27-28 października
godz. 18.00
WITKACY – KONTREFEKT ARTYSTYCZNY
Inauguracja cyklu
Bilety:
6 zł – bilet ulgowy (studencki)
8 zł – bilet normalny
Pierwsza odsłona „Camery Obscury” ma przybliżyć publiczności realizacje filmowe i telewizyjne wprost zainspirowane twórczością Wikacego i działalnością jego firmy portretowej. W programie: reportaż „Zdziczenie obyczajów pośmiertnych” reż. Konrad Szołajski, film animowany „Wariacje na temat Witkacego”, zapis eksperymentalnego widowiska muzycznego STAŃKO-WITKACY-PEYOTL, zapis happeningu PALĘ ZAKOPANE oraz pełnometrażowy debiut Mariusza Trelińskiego „Pożegnanie Jesieni”.
Wszystkie realizacje spaja osoba Witkiewicza oraz eksperymentalna, ciekawa wizualnie forma ekspresji. Przestrzeń kinowa zostanie także zagarnięta przez szereg działań dodatkowych – projekcjom towarzyszyć będą aktorskie popisy i prowokacje teatralne inspirowane psychodelicznym wymiarem sztuki Witkacego, powstanie dwudniowe atelier fotograficzne, gdzie będzie można zamówić portret, w przestrzeni znajdzie się także artystka, która wykona portrety a la Witkacy dla pasjonatów jego twórczości. A wszystko to w nastrojowej scenografii, przygotowanej specjalnie na tę odsłonę.
ZDZICZENIE OBYCZAJÓW POŚMIERTNYCH
(1995) 19 min
Realizacja: Konrad Szołajski
Scenariusz: Konrad Szołajski
Produkcja: Telewizja Polska
Opis: W 1988 r. sprowadzono z ZSRR szczątki Stanisława Ignacego Witkiewicza i z wielką pompą pochowano w Zakopanem, u boku matki. Wkrótce jednak zaczęły krążyć wieści, że w grobie znajdują się prochy przypadkowego Poleszuka, całe przedsięwzięcie bowiem miało kilku osobom posłużyć do zbicia kapitału politycznego i pogrzeb musiał się odbyć, choć na cmentarzu w ukraińskiej wsi Jeziory szczątków artysty nie znaleziono. W tej sytuacji, w 1994 r. poseł Stanisław Rusznica złożył w Sejmie interpelację, a potem oświadczenie, domagając się wyjaśnienia sprawy. Ówczesny minister kultury i sztuki Kazimierz Dejmek powołał więc specjalną Komisję ds. Pochówku Stanisława Ignacego Witkiewicza. Film jest groteskowym, utrzymanym w iście „Witkacowskim duchu”, zapisem przebiegu ekshumacji szczątków uznanych za prochy pisarza i wydarzeń jej towarzyszących. Jacek Miler, sekretarz Komisji do spraw Pochówku Witkacego, podejmuje czynności niezbędne do przeprowadzenia ekshumacji: udaje się do terenowego inspektora sanepidu, potem do komendanta policji, by uzgodnić kwestie zabezpieczenia miejsca ekshumacji, następnie do Zakładu Pogrzebowego „Charon”. Tymczasem znawca Zakopanego Maciej Pinkwart wędrując po cmentarzu odsłania jego tajemnice, z czego niedwuznacznie wynika, że domniemane szczątki Stanisława Ignacego Witkiewicza pochowano wcale nie u boku matki, lecz ciotki. Niektórzy – z wyjątkiem Macieja Witkiewicza, stryjecznego wnuka artysty – kwestionują sensowność ekshumacji, podjętej za sprawą interpelacji posła Rusznicy. Właścicielka zakładu pogrzebowego zastanawia się, co będzie, jeśli okaże się, że rzeczywiście pochowano kogoś innego. Głuchawa Zofia Fedorowicz, żona przyjaciela artysty, zachęcana przez córkę, by opowiedziała o przebiegu uroczystości pogrzebowej, pyta w końcu bezradnie: po co to wszystko? Tak czy inaczej, metalową trumnę wydobyto. Członkowie komisji przystąpili do oględzin kości, a nawet ich piłowania, by stwierdzić, że na cmentarzu w Zakopanem uroczyście pogrzebano szczątki młodej kobiety. Włożono je następnie z powrotem do metalowej trumny, na której widniały jeszcze resztki biało-czerwonego sztandaru, i umieszczono tam, skąd je wydobyto. Minister Kazimierz Dejmek spotkał się z członkami komisji i podziękował im za podjęty trud. Członkini komisji Anna Micińska, zaproponowała jeszcze, by w ukraińskich Jeziorach, w miejscu, w którym Stanisław Ignacy Witkiewicz popełnił samobójstwo, postawić krzyż z brązu. Świadkowie ekshumacji natomiast, na wieść o jej rezultacie, okazali niejakie zadowolenie, wyrażając przekonanie, że demoniczny artysta zażartował sobie zza grobu, jak miał w zwyczaju żartować za życia. To już koniec tej historii? (źródło: www.tvp.com.pl)
WARIACJE NA TEMAT WITKACEGO
(1995) 6 min Klasyczna animacja wykonana pastelami na papierze i celuloidach.
STAŃKO-WITKACY-PEYOTL
(1994) 44 min
Zapis eksperymentalnego widowiska muzycznego ilustrowanego niezwykłymi improwizacjami Tomasza Stańki.
PALĘ ZAKOPANE
(1992) 14 min
scenariusz: Aleksandra Czernecka i Dariusz Pawelec
występują: Małgorzata Zwolińska, Małgorzata Krzysztofik, Olga Szwajger, Mirka Wielowiejska, Marta Bizoń
Film dokumentuje happening, który odbył się w Zakopanem na zakończenie Tygodnia Witkacego trwającego od 15 do 20 czerwca 1992 roku.
POŻEGNANIE JESIENI
(1990) 98 min
Plenery: Łódź (m. in. ul. Ogrodowa, Muzeum Historii Miasta Łodzi przy ul. Ogrodowej).
Opis: „Przeżycia bandy zdegenerowanych byłych ludzi na tle mechanizującego się życia” – te słowa Witkacego mogłyby służyć za motto jego powieści „Pożegnanie jesieni” i filmu Mariusza Trelińskiego pod tym samym tytułem. Debiutancki utwór młodego reżysera do dziś uchodzi za najlepszą ekranową adaptację prozy autora „Szewców”. Trelińskiemu udało się dzięki ogromnej wrażliwości plastycznej zakląć w ruchome obrazy obsesyjne motywy twórczości Witkacego. Jest więc w jego filmie katastroficzno-dekadencki klimat; jest orgiastyczny i perwersyjny erotyzm, jest także lęk przed duchowym upadkiem cywilizacji, objawiającym się zanikiem wolności jednostki i potrzeb metafizycznych. Groteska i surrealistyczny humor mieszają się z nieco błazeńskim, lecz autentycznym tragizmem, przy czym im dłużej trwa film, tym częściej dochodzi do głosu ten drugi. Poczynaniom bohaterów towarzyszy, tak znamienna dla Witkacego, aura niesamowitości. Duża w tym zasługa aktorów, odtwarzających pierwszoplanowe role, zwłaszcza Marii Pakulnis (demoniczna Hela Bertz), Jana Frycza (Bazakbal) i Jana Peszka (Łohoyski). Na corocznym festiwalu w Gdyni „Pożegnanie jesieni” zostało przyjęte entuzjastycznie. Pojawiła się nawet opinia, że to pierwszy polski film postkomunistyczny i postmodernistyczny. Dzieło Trelińskiego uhonorowano Nagrodą im. Andrzeja Munka za najlepszy debiut roku w kategorii reżyserskiej i operatorskiej, dodatkowo przyznano też wyróżnienia za najlepszą scenografię i kostiumy.
Atanazy Bazakbal, młody pisarz, jest nieszczęśliwie zakochany w pięknej i tajemniczej Helenie Bertz, córce bogatego Żyda. Pewnego dnia przerywa jej schadzkę z księciem Prepudrechem, wyrzuca księcia z zamku Heleny i informuje ukochaną o swoich zaręczynach z Zofią Ostabędzką. Upokorzony książę wyzywa Atanazego na pojedynek, podczas którego rani konkurenta w szyję. Znudzona życiem Helena myśli o komunizmie, by w końcu przyjąć wiarę chrześcijańską, bo tylko ona może dać jej życie wieczne. W czasie manifestacji komunistów Atanazy poślubia Zofię, a książę Prepudrech Helenę. Stary Bertz czarno widzi przyszłość obu par. Szturm komunistów na kościół przerywa uroczystości zaślubin. Na przyjęciu weselnym w pałacu Bertzów pojawia się Atanazy z Zosią. Rozmawia z księdzem Wyprztykiem, który zamierza w razie potrzeby zostać komunistą. Bazakbal uprzedza księcia Prepudrecha o zamiarze uwiedzenia jego żony. Na wieść o krwawych zamieszkach w mieście i uspołecznieniu fabryk, stary Bertz każe córce natychmiast wyjechać do Szwajcarii. Helena postanawia zabrać ze sobą Atanazego. Komuniści szturmują pałac i kładą kres szalonej zabawie. Goście w panice opuszczają przyjęcie. Atanazy znajduje schronienie u zakochanego w nim hrabiego Łohojskiego. Spędzają razem noc, ale na drugi dzień Bazakbal dołącza do Heleny i księcia Prepudrecha, by razem z nimi i Zofią wyjechać do Szwajcarii. Łohojski ginie na dworcu z rąk patrolu. W Szwajcarii Atanazy usiłuje pisać. Nie potrafi zdobyć się na dobre traktowanie ciężarnej Zosi, opętany przez miłość do Heleny, która flirtuje z instruktorem narciarstwa. Kiedy Bazak-bal nazwie sport pierwszym stopniem degeneracji, zostaje wyzwany przez instruktora na pojedynek, który wygrywa. Wreszcie spędza noc z Heleną. Kiedy Zosia dowiaduje się o tym, popełnia samobójstwo. Atanazy wraca do kraju i w siedzibie komitetu partyjnego spotyka księdza Wyprztyka, obecnie działacza partyjnego. Bazakbal, szukając dla siebie miejsca w życiu, gotów jest przyłączyć się do komunistów, ale odrzuca propozycję zajęcia się donosicielstwem. Podczas próby przekroczenia granicy zostaje zastrzelony przez patrol rosyjski.
Reżyseria: Mariusz Treliński
Reżyser II: Jerzy Owczaczyk, Bolesław Pawica, Waldemar Drozd
Scenariusz: Wojciech Nowak, Janusz Wróblewski, Mariusz Treliński
Zdjęcia: Jarosław Żamojda
Muzyka: Michał Urbaniak
Opieka artystyczna: Krzysztof Zanussi
Produkcja: Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego (Warszawa)
Obsada aktorska: Jan Frycz (Bazakbal Atanazy), Maria Pakulnis (Bertz Hela), Grażyna Trela (Zofia Osłabędzka, narzeczona Bazakbala), Henryk Bista (Belzebub Bertz, ojciec Heli), Jan Peszek (hrabia Jędruś Łohoyski), Leszek Abrahamowicz (książę Jakub Prepudrech), Maciej Prus (ksiądz Wyprztyk), Piotr Skiba (Żelisław Smorski; w czołówce: Piotr Leszek Skiba), Wojciech Walasik (baron Chwazdrygiel), Waldemar Kownacki (Erick Tvardstrup, instruktor narciarstwa), Marek Kasprzyk (rotmistrz Purcel), Alicja Zommer-Kubicka (w czołówce nazwisko: Zomer), Aleksander Fogiel , Henryk Staszewski, Kazimierz Meres , Henryk Niebudek (konduktor), Adam Kamień , Adam Ferency (znajomy księcia Łohoyskiego), Michał Urbaniak (skrzypek na ślubie; nie występuje w czołówce)
„CAMERA OBSCURA” PROJEKT KINO-MUZEUM
PROGRAM CYKLU LISTOPAD – GRUDZIEŃ:
24-25 LISTOPAD: godz. 18.00
W STRONĘ JAZZU
Polska szkoła jazzu, jego historia i czołowi przedstawiciele.
Dwudniowy przegląd dokumentów poświęconych polskiemu jazzowi, przede wszystkim Krzysztofowi Komedzie. Wspaniała muzyka, genialne improwizacje, Komeda widziany oczami współpracowników i przyjaciół. Unikatowe realizacje filmowe i telewizyjne poświęcone unikalnemu muzykowi. W programie polskie kino lat 50. i 60. z dodatkiem jazzu na żywo – „Niewinni czarodzieje” oraz „Do widzenie, do jutra”.
NIEWINNI CZARODZIEJE
(1960) 83 min.
Opis: Andrzej Wajda powiedział o swoim dziele: jest” pewnie jednym z najbardziej obojętnych politycznie filmów, jakie zrealizowałem. Całkowicie inaczej oceniały go jednak władze z czasów Gomułki. Niewinny temat młodego lekarza, który lubi elastyczne skarpetki i dobre papierosy, posiada magnetofon i nagrywa na nim swoje rozmowy z dziewczętami, którego jedyną pasją jest gra na perkusji w jazzowym zespole Krzysztofa Komedy – okazał się bardziej drażliwy dla ideologów-wychowawców niż Armia Krajowa i powstanie warszawskie.” „Niewinni czarodzieje” to studium psychologiczne dwojga młodych ludzi. On – to młody lekarz sportowy, „po godzinach” jazzman w piwnicy muzycznej. Wygórowanych ambicji nie ma, marzy o domku i samochodzie, do uczuć nie przywiązuje większej wagi. Ma swoje sposoby budowania pewności siebie – tleni włosy, zachowuje się swobodnie, jeździ na motocyklu, jego kawalerka to pusta nora pełniąca funkcję pokoju z różnymi trofeami i fotografię Einsteina. Ona – to dziewczyna spotkana przypadkowo w lokalu muzycznym. Nic bliższego o niej nie wiadomo. Ta para spędza ze sobą noc, prowadząc swoistą grę miłosną na miny i pozy, a jednak jest coraz bardziej sobą zafascynowana. W miarę upływu czasu beztroska erotyczna gra przeradza się w rozbieranego pokera. W grze w „zapałki” stawka jest wysoka: jeśli dziewczyna przegra, odda się Bazylemu. Ostatecznie jednak ten nie korzysta z okazji. Cynizm, nonszalancja, swoboda obyczajowa bohaterów są jedynie maską, pod którymi kryją się normalne ludzkie uczucia lub chociażby tęsknota za nimi. Pelagia wraca do Bazylego następnego dnia. Film wywołał szeroką społeczną dyskusję. Recenzje po jego premierze były skrajnie różne – od atakujących po afirmacyjne. Nie przeszkodziło to „Niewinnym czarodziejom” w zdobyciu dyplomu na MFF w Edynburgu w 1961 roku. [PAT]
Reżyseria: Andrzej Wajda
Scenariusz: Jerzy Andrzejewski, Jerzy Skolimowski
Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz
Obsada aktorska: Tadeusz Łomnicki (Bazyli), Krystyna Stypułkowska (Pelagia), Wanda Koczeska (Mirka; w czołówce nazwisko: Koczewska), Kalina Jędrusik (dziennikarka), Teresa Szmigielówna (pielęgniarka Teresa), Zbigniew Cybulski (Edmund), Roman Polański (kontrabasista Dudek „Polo”)
15-16 GRUDZIEŃ: godz. 18.00
EKSPRESJONIZM – „KRZYK” SZTUKI
Ekspresjonizm w sztuce i ekspresjonizm w filmie – powiązania, niezgodności, inspiracje, czołowi twórcy, legendy kina i sztuki.
Prezentacja klasyków filmowych z Filmoteki Narodowej oraz dokumentów, poświęconych twórcom ekspresjonistycznym – m.in. „Tajemnice sztuki nowoczesnej – Ekspresjonizm” oraz impresja telewizyjna poświecona Edvardowi Munchowi.
Bliższe informacje:
Paulina Negebauer
tel.: 0 661 360 164
e-mail: dkf@ug.gda.pl
Andrzej Trzeciak
tel.: 0 889 244 119
e-mail: edukacja@muzeum.narodowe.gda.pl
Agnieszka Kminikowska – PR
tel.: 0 661 360 163
e-mail: pr-ack@ug.gda.pl